2. Türk Dünyası Kurultayı, 7-9 Kasım 2014 günleri arasında Afyon Karahisar kentinde yapıldı.
Türkiye Millet Derneğinin ev sahipliği yaptığı Türk Dünyasının ihtişamlı büyük buluşmasına katılım ve ilgi çok büyüktü. Türkiye ve Türk Dünyasının her yerinden akın eden Türk federasyon, dernek ve kuruluş başkanlarının yanı sıra büyük sayıda bilim ve fikir adamları, üç gün boyunca durmaksızın Türk Dünyasındaki Türk topluluklarının sorun, acı ve çilelerini dile getirip çözümler bulmaya çalıştılar.
Oruçoğlu Termal Tesislerinde, Bilge lider Aykut Edibali`nin ev sahibi sıfatıyla divan başkanlığını yaptığı Türk Dünyası Kurultayı Divan Heyeti; Prof. Dr. Abdulhalik Çay, Prof. Dr. Zekeriya Kitapçı, Prof. Dr. Salih Aynural, Prof. Dr. Ekrem Bey, Prof. Dr. Enis Öksüz TBMM eski Başkanvekili Hasan Korkmazcan ve Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Ismail Cengiz beyefendilerden oluşmaktaydı.
Coşkulu konuşmalara sahne olan Türk Dünyasının bu yılkı Afyon Karahisar Kurultayında sorunları ele alınmayan bir Türk topluluğu kalmadı ki. Katılımcı Türk Dünyası temsilcileri, tüm sorunları masaya yatırıp çözüm arayışı içindelerdi. Temsilciler Türkiye’nin, yurtlarından uzaklaştırılan veya göç ettirilen Türklerin gidecekleri tek devlet olduğunun altını çizdiler.
2. Türk Dünyası Kurultayında ırak Türklerini Bağımsız Türkmenşanı Medya ve Araştırma Merkesi Başkanı gazeteci ve yazar Ümit Köprülü temsil etmekteydi.
Köprülü kurultayda Irak Türkleriyle ilgili sunduğu sunumunda Irak Türklerinin maruz kaldıkları zulüm, baskı, katliam,ve soykırımlara değindi. Saddam rejimi yıllarında tutuklandıklarını, her türlü işkenceden geçtiklerini, zındana atıldıklarını, idam edildiklerini, sürgüne gönderildiklerini, işsiz kaldıklarını, mülk ve mallarına el konulduğunu, arazilerinin alındığını, Araplaştırıldıklarını ve topraklarından göç ettiril.diklerini bildirdi.
Ümit Köprülü sunduğu sunumunda, 9 Nisan 2003’de Saddam düştükten sonra, Irak’a barış ve demokrasinin geleceğinden ümitlenen Türkmenlerin hayalleri gün geçtikçe suya düşmeye başladığını da dile getirdi ve devam etti:
“Büyük Ortadoğu Projesi gereği, Ortadoğuda Kürtlerin yıldızı parlamaya başladı ve bölge için büyük bir tehdit kaynağı oluşturmaya başladılar. Türkmenlere gelince karanlık günler gerideymiş meğer.
Planlı şekilde birçok Türkmen siyasetçi, aydın, bilim ve kültür adamları birer birer suikast edildi ve bir çokları da kaçırılarak işkence yapıldıktan sonra yakılıp, başları kesilip veya kurşuna dizilerek yollar kinarına bırakıldı. Kürt peşmergesi Türkmeneli bölgesinin demografisini Saddam rejiminden daha çok değiştirmeyi başardı.
Kerkük, Musul, Selahettin ve Diyala illerine bağlı, Telafer, Karakoyunlu, Tuzhurmatu, Tazehurmatu, Dakuk, Beşir, Süleyman bey, Amirli, Yenice, Karatepe, Kızlarbat, Şehreban gibi birçok Türkmen çoğunluklu, ilçe, kasaba ve köylerde Türkmen ev ve iş yerlerini patlatarak, Türkmenlere büyük katliamlar yaşatıldı. Patlamalar sonucu, 400 bin nufusu olan Tuzhurmatu ilçesi adeta bir harabeye dönüşmüştür” dedi.
Köprülü, bölgedeki tüm halk ve guruplara yardımını esirgemeyen Türkiye’deki iktidardan Türkmenlere yardım ederken, daha farklı bir şekilde konuya yaklaşmasını istedi ve Türkmenlere verilen önem ve gösterilen ilginin bir Filistinli Araptan veya bir Iraklı Kürtten daha üstün olmasını diledi.
Üç günlüklü yoğun ve coşku dolu proğram sonunda Kurultay’dan aşağıdaki 18 maddelik sonuç bildirisini yayınladı.
2. TÜRK DÜNYASI KURULTAYI SONUÇ BİLDİRİSİ
7-9 Kasım 2014 tarihlerinde Afyonkarahisar’da toplanan 2. Türk Dünyası Kurultayı Çalıştayı’nda, Hükümetin ilgili bakanlıklarına ve kurumlarına, iktidar ve muhalefet partilerine, parlamento üyelerine, medya mensuplarına, yazar ve akademisyenlere, sivil toplum kuruluşlarının yöneticilerine ve ayrıca Birleşmiş Milletler Teşkilatı’na, Türk devletlerine gönderilmek üzere; aynı şekilde, Türk ve İslam toplulukları hakkındaki düşüncelerimizi Rusya, ABD, Kanada, Avustralya ve ilgili tüm ülke hükümetlerine sunulmak üzere aşağıda arz ettiğimiz kararlar alınmıştır.
Önemle belirtiyoruz ki, Kurultayımızın, Türk ve İslam dünyasının insan haklarından tam ve hür olarak yararlanması ve dostça ilişkiler kurulması hususlarında tüm dünya hükümetleri ve milletlerarası kuruluşlardan beklenti ve istekleri olduğunu saygı ile duyururuz.
1. Türkiye ile Türk Devlet ve Toplulukları ve akraba topluluklar arasında eğitim, kültür, sanat, ekonomi, iletişim ve turizm alanlarında işbirliğinin artırılması; “dilde, işte, fikirde ve gönülde birlik” şiarı altında her alanda ilişkilerin geliştirilmesi; Türk Cumhuriyetleri arasında her alanda kolaylıkların sağlanması Kurultayımızın esas amaç ve hedefini oluşturur.
2. Bağımsız Türk Cumhuriyetleri arasında “serbest dolaşım” prensibini temel esas olarak gören Kurultayımız, kardeş halkların özgürce ve serbestçe dolaşmalarının yanısıra özellikle ticarî malların ve sermayenin de serbestçe dolaşımı çerçevesinde Türkiye ile Türkmenistan ve Türkiye ile Özbekistan arasında vizelerin kaldırılması için yapılacak bütün girişimlere ve kampanyalara destek verir; Türk Devlet ve Toplulukları ile kurulacak ilişkilerde Türkiye’deki ilgili soydaş dernek ve vakıf yöneticilerinin görüş ve önerilerinin dikkate alınmasını tavsiye eder.
3. Türkiye ile Türk Devlet ve Toplulukları arasında ekonomik birlikteliğin kurulmasının ve ortak işletme sayılarının artırılmasının gerekliliğine ve karşılıklı ‘serbest bölgeler’in kurulmasına inanan Kurultayımız, özellikle Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni, Türk Cumhuriyetleri ve Özerk bölgelerinde orta ölçekli işletmelerin yer alacağı, ortak ürünlerin üretilebileceği ‘organize sanayi bölgeleri’nin kurulması için girişimde bulunmaya davet eder.
4. Kurultayımız, Türk halkları arasında dil ve konuşma birliğinin sağlanması için alfabe birliğinin gerçekleştirilmesi amacına yönelik olarak ilgili Ülke ve Kurumları ortak çalışma yapmaya davet eder.
5. Türk Dünyasının ortak değerlerine sahip çıkılmasını, Türklerin binlerce yıllık kültürel varlıklarının ortaya çıkarılması için tarihi, sosyolojik ve arkeolojik çalışmaların desteklenmesini arzu eden Kurultayımız, televizyon dizi ve programlarında, ders kitaplarında ve diğer görsel- yazılı yayınlarda Türk Kültürünün, Mevlana, Mahtum Kulu, Fuzuli, Emir Timur, Manas, Abay, Gaspıralı İsmail Bey, İbni Sina, Mimar Sinan, Ali Şir Nevai, Kaşgarlı Mahmud, Yusuf Has Hacip, Yunus Emre ve Mustafa Kemal Atatürk gibi ortak değerlerin özellikle yer almasını, bu yayınların teşvik edilmesini ve bu konuları sürekli araştıran ‘Türk Dünyası Enstitüsü’nün kurulmasını tavsiye eder ve destekler.
6. Kurultayımız, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Türk Devletleri ve Özerk Cumhuriyetleri ile ilişki ve işbirliğinin geliştirilmesi için yapılacak girişimleri; özellikle turizm alanında iş birliğinin geliştirilmesini, karşılıklı uçak seferlerinin yapılmasını ve kardeş ülkelerde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tanıtım ofislerinin kurulmasını destekler.
7. Kurultayımız, “dilde, işte, fikirde birlik” şiarıyla, ülke sorunları, ülke tasvirleri ile ilgili yazıların yer alacağı, 3 ayda bir yılda 4 defa olmak üzere Türk Dünyası Çalıştayı adı altında bir derginin yayımlanmasını; Türk halkları arasında ortak bir medya oluşumu için adım atılmasını tavsiye eder.
8. Kurultayımız, büyükşehir ve diğer belediyelerle temasa geçip, bu kentlerde, Türk Dünyasına mal olmuş ortak simalar adına parkların kurulmasını teşvik eder ve bu çerçevede bu kentlerden birinde Emir Timur Heykeli’nin olacağı ‘Emir Timur Parkı’nın kurulması için girişimlerde bulunur.
9. Kurultayımız, Milli Eğitim Bakanlığı ile temasa geçerek, Türkiye’de ikamet etmek zorunda kalan -özellikle İstanbul Zeytinburnu ve Küçükçekmece’de yaşayan- Afganistan kökenli Özbek ve Türkmenler ile Uygurlar ve Azerbaycanlı (Karabağ ve Nahçivanlı) kardeşlerimizin ilkokul çağındaki çocuklarının eğitim sorunlarının çözümü için adımların atılması konusunda yapılacak tüm çalışmaları destekler.
10. Kurultayımız, Türkiye’de kaçak olarak yaşamak zorunda kalan kimliksiz, pasaportsuz veya pasaport süreleri geçmiş olan Nahçivan, Karabağ, Doğu Türkistan, Afganistan, Irak ve Suriye Türkmeni kardeşlerimize bir defaya mahsus, çalışma müsaadeli, üç yıllık bedelsiz “İkamet Tezkeresi” verilmesi ve parçalanmış ailelerin birleştirilmesi noktasında ilgili sivil toplum kuruluşlarının İçişleri Bakanlığı’ndaki girişimlerini destekler.
11. Doğu Türkistan’da, Suriye Türkmeneli, Irak Türkmeneli ve Karabağ’daki kardeşlerimize yönelik insan hakları ihlallerinin yakından izlenmesi gerektiğine inanan Kurultayımız, Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları Komisyonu’nu bu ülkeler nezdinde girişimde bulunmaya ve gözlemci heyeti göndermeye davet eder.
12. Balkanlarda, Kırım’da, Borçalı, Ağbaba ve Gagauzeli’nde; Nogayların ve Ahıskalıların yoğun olarak yaşadığı bölgelerde millî kimlikleri ile örf ve adetlerini koruma ve yaşatma çerçevesinde Türk Kültürü’nü tanıtmaya yönelik festivallerin düzenlenmesi için ilgili belediyeleri ve resmi kurumları girişimde bulunmaya davet eder.
13. Kurultayımız, Suriye ve Irak’tan gelen Yezidi, Ermeni, Süryani, Kürt ve Araplara tanınan ücretsiz tedavi, eğitim görme, çalışma ve serbest dolaşım haklarının Irak ve Suriye Türkmenleri için de uygulanması ve mülteci kamplarında Türkçe dil Kurslarının düzenlenmesi hususunda ilgili bakanlıklar nezdinde yapılacak girişimlere destek verir.
14. Kurultayımız, “Uygurların Çin Anayasasında yer alan insani haklarının uygulamada verilmediğini” ifade eden konuşma ve yazılarından dolayı ömür boyu hapse mahkûm edilen Uygur Akademisyen İlham Tohti’nin yeniden ve adil yargılanması için uluslararası kurumları Çin Halk Cumhuriyeti Pekin Yönetimi nezdinde girişimde bulunmaya davet eder.
15. Kurultayımız, Irak, Suriye, Gürcistan, Karabağ ve Kıbrıs’ta mal ve mülkleri ellerinden alınan soydaşlarımızın ve vakıfların mülkiyet haklarının uluslararası sözleşmelere uygun olarak iadesinin sağlanması ve tazminat haklarının verilmesi hususunda girişimlerde bulunulmasını destekler.
16. Kurultayımız, Bulgaristan’da, Yunanistan-Batı Trakya’da, Irak ve Suriye’deki Türkmen bölgelerinde, Türkmenlerin ve Kaşgayların yaşadıkları İran Sahra Bölgesi’nde Türkçe eğitim ve tedrisatın yapılmasını destekler.
17. Kurultay olarak arzumuz, Azerbaycan toprakları iken Rusların desteğiyle Ermenistan tarafından yapılan Dağlık Karabağ’ın işgalinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Avrupa Birliği Parlamentosu ve Avrupa Konseyi gibi uluslararası kurumların aldığı kararlar doğrultusunda sonlandırılması ile mal ve mülkleri ellerinden alınarak sürgün edilen Karabağ halkının tazminat dahil haklarının iade edilmesidir. Kurultayımız bu hususlardaki tüm girişimlere destek verir.
18. Kurultayımız, Moğolistan, Hindistan, Pakistan, Lübnan, Kuzey Afrika, ABD ve Sibirya’da yaşayan Türk aslî unsuruna mensup soydaş ve akrabalarla her alanda ilişkilerin geliştirilmesini, bu konu ile ilgili yapılan çalışmalara ve projelere TİKA’nın destek olmasını tavsiye eder.
Ümit Köprülü / Afyon Karahisar
