BONZAİ HAKKINDA ÖNEMLİ BİLGİLER

BONZAİ, TOPLAM BAĞIMLI SAYISINI ARTTIRDI

Son yıllara kadar madde bağımlılarının sayısında ciddi bir artış olmamışken sentetik maddelerin ortaya çıkışıyla beraber bağımlı sayısında önemli bir artış olmuştur.  Kannabinoid türevi olan bonzai gibi sentetik maddeler kolay ulaşılmaları, ucuz olmaları nedeniyle madde kötüye kullanımında artışa yol açmışlardır. Bonzai ve benzer sentetik maddelerin uzun süre kullanımı birçok fiziksel ve psikiyatrik belirtiye yol açtığı gibi madde kullanılmadığında çekilme belirtileri de şiddetlidir. Esrarın sentetik bir türevi olsa da bonzai esrara ve doğal kannabinoidlere göre daha şiddetli belirtilere yol açmakadır. Bağımlılık etkisi de esrardan daha yüksektir. Bonzainin tek kullanımında dahi bağımlılık riski bulunurken hastanın madde entoksikasyonuna (zehirlenmesine) uğraması da muhtemeldir.

YURTDIŞINDA DA TÜKETİMİ ÇOK ARTTI

Yurtdışında 2000’li yıllarda üretilmeye başlanan ve kısa sürede kullanıcı sayısı artan Bonzai ve türevleri ülkemizde de 2010 yılından itibaren bulunmaktadır. Sentetik uyuşturucular kısa sürede hızlı bir şekilde yaygınlaşmış ve bağımlılık maddeleri arasında önemli bir yer edinmiştir. Mecburi hizmet yükümlüsü olarak geldiğim Çorum’un Sungurlu ilçesinde madde bağımlılığının birkaç vakadan ibaret olduğunu düşünmüştüm. Zaman geçtikçe tahminimin doğru olmadığını gördüm. Sungurlu’da madde kullanımıyla ilgili istatistiki bir veri bulunmamakla beraber ergen ve genç erişkinlerde madde kullanımının nadir olmadığını söyleyebilirim.

TÜRKİYE'NİN EN KÜÇÜK İLÇELERİNDE BİLE BOZAİ SATILIYOR

Peki, küçük bir ilçede bile bu maddelere ulaşmak neden bu kadar kolay? Bununla ilgili birçok sosyokültürel ve ekonomik neden düşünülebilir. Örneğin Sungurlu’da eskiden beri belli mahallelerde esrar kullanımı olması ve yeni bir madde deneme isteği bir neden olabilir. Diğer akla gelen neden ise Ankara-Samsun karayolu üzerinde olan Sungurlu’ya nakliyat kolay olmasıdır. Son dönemde ciddi boyutta göç veren ve işsizlik sorunu olan Sungurlu’da gençlerin bir arayış içinde olmaları da bir başka neden olabilir.  Bunlar aklıma gelen muhtemel nedenler olup yapılacak istatistiki çalışmalar yaygınlık ve altta yatan sebeplerle ilgili daha net veriler verecektir. Kesin bilinen şey ise sentetik madde kullanımının giderek arttığı ve toplum için ciddi bir problem haline gelmiş olmasıdır.

Bonzai ve sentetik maddelerin etkisi uyarıcı ve sempatomimetik madde kullanımındaki etkilere benzemektedir. Sentetik madde kullanımı sonrası kısa sürede etkiler (saniye ve dakikalar içerisinde) başlamaktadır. Madde kullanımı sonrası terleme, bulantı, kusma, gözlerde yanma, ağız kuruluğu, iştah değişiklikleri, göğüs ağrısı, taşikardi/bradikardi, tansiyonda artma/azalma, nefes darlığı gibi fiziksel belirtiler ortaya çıkabilir.  Kısa süreli öfori, psikomotor elevasyon ya da ajitasyon görülmesi sıktır. Maddenin ilk etkilerinden sonra sommolans ve sedasyon sıklıkla gelişir. Esrara göre etkileri hızlı şekilde ortaya çıkan bu maddelerin bağımlılık ve toleransları etkileri daha fazladır. Uzun süreli kullanımda psikoz ve bilişsel bozukluklar görülebilmektedir. Yüksek dozlarda kullanım sonrası akut myokard enfarktüsü ve ölüm de bildirilmiştir.

Sentetik maddelerin bağımlılık tedavisi diğer bağımlılık tedavilerindeki gibi detoksifikasyon (arındırma) ve idame (nüksün önlenmesi) basamaklarından oluşur. Detoksifikasyonda madde kesilme berlirtileri kontrol edilirken hastanın madde isteği (aşermesi) azaltılmaya çalışılır. Günümüzde esrar ve sentetik maddelerin detoksifikasyonda antidepresanlar, benzodiazepinler ve antipsikotikler uygun süre ve dozda kombine edilmektedir. Özgün bir tedavi bulunmamaktadır. İdame tedavide de benzer ilaçlar kullanılırken madde bağımlılığında tedavinin önemli bir parçası motivasyonel görüşme ve teraopilerdir. Psikoterapötik müdahaleler olmadan yapılan ilaç tedavileri çoğu zaman yetersiz kalmaktadır.

İnternetten satışın da yaygın olması nedeniyle hızlı yayılan Bonzai ve sentetik maddelerin kontrolü tam olarak sağlanamamışsa da yurtdışında ve ülkemizde çeşitli önlemler alınmaya çalışılmaktadır. Türkiye’de, Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TUBİM) kontrolünde bazı sentetik maddeler tespit edilmiş ve 2011’de “Uyuşturucu Maddelerin Denetlenmesi Hakkında Kanun”a dahil edilmişlerdir. Sentetik maddelerin toksikoloji taramalarında tespit zorluğu adli süreçlerde zorluk yaratan bir durum olabilmektedir. Denetimli serbestlik uygulamalarının ve adli takibin daha kolay olabilmesi için bonzai ve benzer maddelerin tespitinde teknolojik gelişmelere ihtiyaç vardır.

Sosyal bir sorun olan madde bağımlılığının önlenebilmesi için sosyal programların önemli bir rolü olabilir. Gençlerin zararlı maddeden uzak durmaları için sosyal etkinlikler düzenlemek, spora yönlendirmek, okullarda eğitim ve bilgilendirme programları etkin olabilir. Yine bu konuda çalışan sivil toplum örgütlerinin aktif olması madde bağımlılığını engellemede bir silah olarak kullanılabilir.