İlhan Karaçay, TRT için hazırlanan ‘Uzaktaki Dostlar’ adlı belgesel seri programın yapımında baştan sona vardı. Programın danışmanlığını, sunuculuğunu ve röportajlarını yapan Karaçay, tarihin geçmiş sayfalarında olduğu gibi şimdi de, Türk ve Türkiye isminin tüm Avrupa’da yaşamakta olduğunu gözler önüne serdi.
1960’lı yılların başından bu yana, Avrupa’nın dört bir yanına göç ederek yaşamakta olan Türkler, tarihin en büyük devleti olan Osmanlı İmparatorluğu’nun torunları olarak ne kadar övünseler azdır.
Asırlardır Avrupa halkının emeğini sömürdüğü ileri sürülen kiliselerin ve derebeylerin önüne dikilmişti Osmanlı…
Hep ‘istilacı’ olarak gösterilmeye çalışılan Osmanlı, aslında kimi zaman Avrupa halklarının, kimi zaman da devletlerin yardımına koşmuştu. Bunu ben değil, bugün Avrupa’nın çeşitli yerlerindeki kalıntılar anlatıyor.
Ben şahsen bir ‘Cumhuriyet çocuğu’ olmakla övünmemin yanında, atalarımın devleti Osmanlı ile de övünmeyi ve de Osmanlı’ya sahip çıkmayı bir görev olarak üstleniyorum.
Osmanlı’nın tanıtımı için çaba sarfedenlerin her türlü etkinliklerini değerlendirirken, Avrupa’nın çeşitli yerlerinde, Osmanlı’ya atfen ‘Türkiye’ isimli pek çok yer bulunduğunu ve bu yerlerde Avrupa halklarının bir Türk gibi yaşadıklarını da gözler önüne sermek lazım.
TÜRKİYE KÖYÜ: Hollanda develetinin kurucusu Willem van Oranje’nin oğlu Prens Maurits, 80 yıl süren İspanya savaşını kazanmalarına katkısı bulunan Osmanlı’ya şükran borcu ödemek için, Zeeland bölgesindeki bir yere Türkiye adını koydu. Fotoğrafta İlhan Karaçay’ı Türkiye tabelası önünde görülüyor.
52 yıldır gazetecilik yaptığım Hollanda’da, Türkiye adlı bir köy olduğunu, ne yazık ki buraya yerleşimimden tam 20 yıl sonra öğrendim. Gazetecilik açısından bu bir ihmal ve beceriksizliktir ama, buranın varlığını öğrendikten sonra yaptığım yayınlar ve etkinlikler benim bu beceriksizliğimi affettirecek niteliktedir. Bırakın affedilmeyi, bu konuda ödüllendirildim bile…
Ne miydi bu ödül?
Geçen yıl bir aralık günü TRT’den İsmail Elden aradı. ‘İlhan bey, web sayfanızda okuduğumuz Avrupa’daki Türk köyleri ile ilgili olarak bir belgesel dizi hazırlamak istiyoruz. Bu konuda bizim danışmanımız ve sunucumuz olur musunuz ?’ teklifi benim için gerçekten bir ödül sayılır.
Bu teklife tabii ki anında ‘evet’ dedim ve İsmail Elden’in prodüktörlüğü, Sacit Şahin’in yönetmenliği ve çeşitli kameramanlar ile yılın değişik aylarında Avrupa turuna çıkarak çekimleri yaptık.
Hollanda’daki bir köye neden ‘Türkiye’ adının verildiğini, Belçika’daki bir köy halkının her yıl neden Türk festivali yaparak Türkler gibi yaşadığını, İtalya’da bir köy halkının da aynı şekilde her yıl Türk Festivali düzenleyip Türkler gibi yaşadıklarını, Fransa’da pek çok yere Osmanville, Turqueville. Turquestein ve Turkheim adlarının verildiğini, İspanya’da Sax kasabasında her yıl düzenlenen festivalin en büyük ve görkemli grubunun İspanyol Türkler olduğunu, Corpanse de Turcos adlı bu grubun 1920’de Atatürk’ün istiklal savaşı galibiyetine sempati duyan İspanyollar tarafından kurulduğunu ve o günden bu güne muhteşem bir binada yerleşmiş olduklarını gittik, gördük ve yaşadık.
Avrupa’da gördüklerimiz sadece ‘Turkiye’ ve ‘Turquestein’ gibi tabelalardan ibaret değildi tabii…
Fransa’nın Caen kentindeki ‘Passage Du Grand Turc’ isimli bir pasaj avlusunun duvarında, tam 6 metre büyüklüğünde iki Osmanlı figürünün 5 asırdır nasıl silinmediğini ve buraya gelen ziyaretçilerin bu muhteşem figürleri hala hayranlıkla nasıl izlediklerini de gördük.
Fransa’da, Fatih Sultan Mehmed’in en çok sevdiği söylenen oğlu Cem Sultan’ın, sürgünde yaşadığı Bourganeuf kasabasındaki ‘Zizim’ adlı şatoyu da bulduk. Burada Cem Sultan’ın hazin yaşam öyküsünü araştırdık.
İtalya’da Moena Türk Festivali Belçika’da Faymonville Türk Festivali
Yine Fransa’da, Büyük Türk İmparatoru Atilla’nın, Avrupa’daki savaşları sırasında ordularını konaklattığı otağı bulduk. İlgiçtir ki, bu otağa giren ilk Türkler biz olduk. Zira, 10 yıl önce Fransız bir grup tarafından yaşama geçirilen ‘Atilla Vakfı’, buranın tanıtımı için çalışmalarını hızlandırmış. Buraya artık turistler akın etmeye başladı. Biz de, buraya gelen bir otobüs dolusu Alman turist ile röportaj yapma fırsatı bulduk ve Atilla’nın bilinmeyen yanlarını araştırdık.
Avrupa’daki Türkiye ve Türk izleri tabii ki bunlarla sınırlı değil.
Son olarak gittiğimiz İspanya’da her yıl şubat ayının başında yapılan bir Türk Festivali var. Valencia bölgesindeki Sax kasabasında yapılan bu festivalin neden yapıldığı hakkındaki gerçekler de çok ilginç. Bu festivalin 400 yıl önceki nedeni, Hıristiyanlar’ın Müslümanlar’a karşı elde ettikleri galibiyete dayanıyor. Festivalin nefret ve intikam kokan havası, 300 yıl sonra 1920 yılında birden bire değişiyor.
Daha önceki kutlamalarda, Hıristiyanlar’ın Müslümanları çok kanlı bir şekilde mağlup etme sahneleri ağırlıklı iken, 1920 yılında, Atatürk’ün Anadolu’da elde ettiği zaferlere gıpta ile bakan bir grup İspanyol, bu festivale, ‘Comparsa de Turcos’, yani Türk Grubu adlı bir ekip ile katılma kararı almış. O yıldan bu yana da festivalin kin ve intikam kokan havası, dostluk ve sevgiye dönüşmüş.
‘Avrupa’da Osmanlı’nın yaşatıldığı yerler’ başlıklı seri yazımıza, yarın Hollanda’daki ‘Türkiye Köyü’ ile başlıyoruz.
ARTUKLU HABER AJANSI-HOLLANDA
İLHAN KARAÇAY