Katarakt aslında gözün mercek kısmının saydamlığının kaybolması ve görmenin azalması ile ortaya çıkan göz hastalığıdır. Uzun yıllar yüksek güneş ışığına çıplak gözle maruz kalınması, şeker hastalığı, kortizon gibi katarakt yapabilen ilaçların kullanılması, travma ve bazı göz hastalıkları (üveit gibi) kataraktın ortaya çıkışını hızlandırabilir. Acıbadem Ankara Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Uğur Emrah Altıparmak, katarakt hakkında merak edilen soruları cevapladı.
Katarakt Nedir?
Katarakt aslında gözün mercek kısmının saydamlığının kaybolması ve görmenin azalması ile ortaya çıkan göz hastalığıdır. Göz merceği yakına bakınca görüntünün ağ tabakasına düşmesini sağlayan hareketli bölümdür. Mercek de gözün diğer bölümleri gibi zamanla yaşlanır ve hareket kabiliyeti azalır. Bu nedenle uzağı mükemmel gören bir kişi 40`lı yaşlara geldiğinde yakını net görmekte zorlanmaya başlar ve yakın gözlüğüne ihtiyaç duyar. Göz merceği yaşlandıkça yakın gözlük derecesi artırılır. Bir aşamada göz uzakta da iyi görememeye başlar çünkü merceğin saydamlığı da azalmıştır.
Katarakt Herkeste Ortaya Çıkar mı?
Katarakt merceğin doğal yaşlanmasının bir sonucu olduğu için 50 yaşından itibaren herkeste ortaya çıkması beklenebilir.
Eşimle aynı yaştayız, onda bir sorun yok ama doktorum bende katarakt olduğunu söyledi. Bu normal mi?
Kataraktın ortaya çıkış yaşı konusunda kesin bir rakam vermek mümkün değildir. Kataraktın ortaya çıkmasını hızlandıran dışsal faktörler mevcut olabilir. Örneğin uzun yıllar yüksek güneş ışığına (özellikle UV-B) çıplak gözle maruz kalınması, şeker hastalığı, kortizon gibi katarakt yapabilen ilaçların kullanılması, travma ve bazı göz hastalıkları (üveit gibi) kataraktın ortaya çıkışını hızlandırabilir.
Katarakt Oluşumunu Neler Hızlandırır?
Düşük sosyokültürel düzey ve buna bağlı beslenme dengesizlikleri katarakt oluşumunu hızlandırır. Genel olarak kadınlarda katarakt daha sık görülmekte ve estrojen düzeyleri düştükçe sıklığı artmaktadır. Düzenli sigara ve alkol kullanımı da oksidatif hasara neden olarak katarakt gelişimini hızlandırır.
Kataraktın Gelişmesini Geciktiren şeyler nelerdir?
Lens de vücuttaki diğer dokular gibi oksidatif hasara hassastır. Bunu geciktirecek maddelerin tüketilmesi (Glutatyon, C vitamini, vb) katarakt oluşumunu geciktirebilir. Morötesi (UV) ışınlarını engelleyici güneş gözlüklerinin, yoksa da en azından siperlikli bir şapkanın kullanılması katarakt gelişimini geciktirebilir.
Kataraktın ameliyatsız bir tedavisi yok mu?
Günümüz imkanları dahilinde kataraktın tedavisi ameliyattır. Fakoemulsifikasyon cerrahisi adı verilen bir yöntemle göze küçük deliklerle ulaşılarak mercek bulunduğu yuvadan küçük parçalar halinde boşaltılır, yerine yapay bir mercek yerleştirilir.
Fakoemulsifikasyon cerrahisi lazer midir?
Fakoemulsifikasyon cihazı ses dalgalarını matkap gibi kullanarak merceği göz içinde küçük parçalara ayırır ve bir yandan da vakumla gözden boşaltılmalarını sağlar. Bu cerrahi yıllar içinde halkımızca `lazerle katarakt ameliyatı` olarak tanınmıştır ancak bu doğru değildir.
Lazer ile katarakt ameliyatı nedir?
Son yıllarda fakoemulsifikasyon cerrahisinin belli aşamalarını (göze delik açılması, mercek yuvasından pencere açılması,vb) lazerle yapan cihazlar geliştirilmiş ve kullanıma sunulmuştur. Ancak bu cihazlar katarakt ameliyatını baştan sona gerçekleştirememektedir. Bunun yerine cerrahinin ilk aşamalarının emniyetle yapılmasını sağlar ancak cerrahi klasik fakoemulsifikasyon yöntemi ve yapay mercek yerleştirilmesi ile sona erer. Bu yöntem özellikle deneyimli bir cerraha olan ihtiyacı kısmen azaltması ve cerrahinin bazı basamaklarını kolaylaştırması ve standart hale getirmesi gibi nedenlerle öne çıkmıştır. Ancak fakoemulsifikasyon cerrahisini tamamen ortadan kaldıramadıkları gibi hastaya olan maliyeti de artırmışlardır.
Katarakt ameliyatı olacağım, gözüme yerleştirilecek merceğin kalitesi ne kadar önemli?
Ameliyatta gözünüze yerleştirilecek merceğin kalitesi güzel bir cerrahinin başarısını taçlandıracaktır. Yurt içinde ve dışında kalite standartlarına uygun üretim yapan pek çok mercek firması bulunmaktadır. Mercek seçiminde önemli olan konu uluslararası standartlara uygun, emniyeti ve güvenilirliği ispatlanmış merceklerin tercih edilmesidir. Böyle lenslerle ameliyat sonrası sorunlar daha az ortaya çıkacaktır.
Ameliyattan sonra yakın gözlüğü takmak şart mı?
Yıllarca göze konulan mercekler tek odaklı idi ve ameliyat sonrası hastaların uzağı gözlüksüz, yakını da gözlük yardımı ile görmeleri hedeflenirdi. Son yıllarda hem uzak, hem de yakın mesafedeki görüntülerin ağ tabakaya düşmesini sağlayan mercekler üretildi ve kullanıldı. Bu merceklerle hastalar hem uzak, hem de yakın mesafedeki cisimleri büyük oranda yardımsız olarak görebilmeye başladı.
Yüksek astigmatlı bir gözlüğüm var, aynı zamanda katarakt geliştiği de söylendi, ne yapmalıyım?
Katarakt ameliyatları günümüz imkanlarıyla göz numaralarını düzeltici ameliyatlar olarak kabul edilmektedir. Bu ameliyat sırasında belli kesiler yaparak ve/veya astigmatı düzeltici göz içi mercekler tercih edilerek astigmatın da düzeltilmesi artık mümkün olabilmektedir.
Göz numaralarımın küçültülmesi için lazer (Excimer) ameliyatı olmak istiyorum ancak ileride katarakt ameliyatı olamayacağımı duydum. Bu doğru mu?
Excimer lazer ameliyatı ile göz numarası düzeltilmesi olan kişilerin ilerleyen yaşlarında katarakt ameliyatı olamayacakları bilgisi doğru değildir. Yalnızca göze konacak merceğin seçimi ve merceğin gücünün hesaplanması konusunda farklı yöntemler uygulanmaktadır.
ARTUKLU HABER AJANSI-SAĞLIK SERVİSİ