Mardin Halk Sağlığı Müdürlüğünce Göçmen Sağlığı Eğitim Proğramı düzenlendi.
Proğrama konuşmacı olarak katılan İzmir Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr.Melikşah Ertem göçmen sağlığı hizmetleri ile ilgili bir sunum yaptı.Prof.Dr.Ertem göç olayını ve sonuçlarını dile getirdiği sunumda; “İnsanların doğal yaşadıkları alandan başka bir yere kalıcı yada geçici olarak ayrılmasına göç denilmektedir. Göç ülke içinde olan hareket olduğunda iç-göç; uluslar arası boyut kazandığında dış-göç olarak adlandırılmaktadır. Doğal olarak yerinden yurdundan ayrılan kişi de göçmen adını almaktadır diyerek göçün nedenlerine değindi ve sözlerini şöyle sürdürdü:”Göç, itici nedenler ve çekici nedenlerle oluşmaktadır. İtici nedenler: savaşlar, afetler, açlık-kıtlık, politik kaygılar, ayrımcılık, ekonomik çöküntü durumları gibi nedenlerdir.
Göçmenler yaşadıkları yerden adeta kaçarlar. Çoğu kez göç etmeye hazırlıkları yoktur. Çekici nedenler: daha iyi yaşama olanakları, eğitim, iş bulma gibi durumlardır.
Aslında göç insanların daha kaliteli bir yaşam sürmelerini amaçladığı için olumlu bir durumdur. Kırsal alandan kentlere gelen insanlar sağlık hizmetlerine daha rahat ulaşırlar, sağlık okur yazarlığı olumlu yönde etkilenir, çocuklar eğitimlerini sürdürürler, kadınların statüleri nispeten iyileşir. Ancak tüm bu olumlu gelişmeler göç hazırlıklı olarak yapılmışsa söz konusu olabilmektedir. Bu durumda göç olgusunu “olgunlaşmış (hazırlıklı) göç” ve “zorunlu göç” ikiye ayırmak gerekecektir. Olgunlaşmış göçte bireyler göç etmeden önce nerede yaşayacakları, ne iş yapacaklarının hazırlığını yaparlar. Köyleriyle bağlantıları kopmamıştır.
Bazı durumlarda köyden kışlık erzakları temin edilebilir. Ancak “zorunlu göçte” durum nispeten çok daha kötüdür. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, 1990 yılların başında köy boşaltmaları nedeniyle yaşanan göçlerde olduğu gibi göç edenlerin durumları olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Bu dönemde Bölgede sıtma olgu sayısında gözle görülür artışlar, ishalli hastalık salgınları, çocuklarda malnütrisyon sıklığında artış, kızamık salgınları kaydedilmiştir. Örneğin aslında kırsal bölge hastalığı olan sıtma vakaları kent merkezlerine kayması gibi hastalık örüntülerinde de değişiklikler olabilmektedir.
Savaşlar en vahim itici neden olarak zorunlu göçlere neden olmaktadır. Göçlerin sağlığa etkisi 1. Göç öncesi dönemde, 2. Göç sırasında ve 3. Göç edilen yerde olmaktadır. Göç öncesi dönemde şiddet, yaralanmalar, politik baskılar, yoksulluk, kötü konutlar, çevresel felaketler insanların sağlığını olumsuz önde etkilemektedir. Göç etmeye zorlayıcı nedenler arasında bulaşıcı hastalık salgınlarına neden olabilen alt yapı yetersizlikleri söz konusu olabilmektedir. Savaş nedeniyle Suriye’de poliomyelit salgını bildirilmiştir. Afganistan, Irak gibi savaşın sürdüğü ülkelerde bulaşıcı hastalık salgınları rapor edilmektedir. Göç öncesi dönemde yaşanan acılar, kayıplar travma sonrası stres bozukluğu, depresyon gibi ruh sağlığı sorunlarına neden olmaktadır.
Göç yolunda maruz kalınan şiddet, açlık, sıcak/soğuk/yağışlar gibi iklim şartları, kimyasal (kimi zaman kimyasal silahlar) etkenler göçmenlerin sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. İŞİD’ten kaçan Ezidilerin olumsuz hava şartlarında kilometrelerce yürüyerek
Türkiye’ye geldikleri basın kuruluşlarınca haber yapılmıştır. Ezidi kadınların hatta çocuk yaştaki kız çocukların cinsel saldırılara maruz kaldıkları bildirilmiştir.
Göç edilen yerlerde de göçmenleri olumsuz şartlar beklemektedir. Kabul eden ülkenin şartları göçmenler için yeterli olmayabileceği gibi göç politikaları da göçmen sağlığına olumsuz etkisi olabilir. “Göçmenler hastalık taşırlar” “Göçmenler sağlık hizmetlerine yük getirirler” “göçmenlere gereğinden fazla sosyal haklar veriliyor” gibi olumsuz mitler göçmenlerin sağlığını etkilemektedir. Sanılanın aksine göçmenler toplumun geneline göre daha sağlıklıdır ve sağlık örgütüne getirdiği yük karşılanamaz boyutlarda değildir. Göç edenler sağlıklı genç erişkinlerdir. Olumlu şartlar sağlandığında toplum sağlığına etkileri yoktur. Ancak yetersiz ve temiz olmayan su ve gıda, olumsuz yaşam alanları, mülteci kampları, çevre sağlığı hizmetlerinin uygunsuz olması göçmenleri hastalandırır ve toplum sağlığı problemlerine neden olabilileceğini ifade etti.
Prof.Dr.Mehmet Melikşah Ertem göç süreci ve sağlığa olan etkisi konusunda da dile getirdiği sorunları şöyle sıraladı ;
1. Göçmenler sağlık hizmetlerine ulaşamamaktadır: Aile hekimine kayıtlı olmayan kişilere sağlık hizmetlerinin nasıl sunulacağı belirsizdir. Bu hizmet için Sağlık Bakanlığının açık bir uygulaması bulunmamaktadır.
2. Ülkemizde göçmenlerle ilgili dışlayıcı politikalar uygulanmaktadır. Mülteci statüsünde olamayan kayıt dışı kalan göçmenlerin çalışma izinleri ve oturma izinleri bulunmamaktadır. Bu nedenle sisteme entegre olamamakta, kayıt dışı olarak oldukça olumsuz şartlarda çalıştırılmaktadırlar. Uzun çalışma saatleri, düşük ücret, yüksek riskli işlerde ve sağlık-sosyal güvencesiz çalışma, şiddete maruz kalma söz konusu olabilmektedir.
3. Hastanelerimiz göçmen dostu değildir. Göçmen dostu hastane olmak bir yana kimi zaman göçmenler sağlık turizmi kapsamında işlem görebilmekte, hastane masrafları yıkıma neden olabilmektedir. Göçmen dostu hastane kavramı ülkemizde bulunmamaktadır.
4. Ülkemizde göç ve sağlık ile ilgili belirlenmiş bir politika ve buna uygun stratejiler mevcut değildir. Göçmenlerle ilgili Tablo 1’de özetlendiği gibi içselleştirici politika uygulanmalıdır.
5. İletişim ve bilgilenme sorunları sağlığı olumsuz yönde etkileyen faktörlerdendir. Sağlık hizmetleri sunulurken sadece tercüman değil aynı zamanda kültürel farklılıkları düzelten kültürel arabulucuların kullanılması gerekmektedir.
6. Toplum sağlığına yönelik eğitimlerde kullanılacak olan afiş, ilan, broşür, sunular uygun dilde ve göçmenlerin kültürüne uygun hazırlanmalıdır.
Göçmenlere sunulacak sağlık hizmetlerinin stratejileri aşağıdaki gibi olmalıdır.
1. Göç edenlerin sağlığının izlenmesi
2. Göç edenlerin sisteme entegrasyonunu sağlayacak uygun yasa, kurum ve kuruluşların kurulması
3. Sağlık sisteminin göç edenleri kapsayacak şekilde düzenlenmesi
4. Göç edenlere hizmetlerin planlanmasında çok sektörlü yaklaşımın uygulanması”
Mardin Halk Sağlığı Aile Hekimlerinin ve Sağlık elemanlarının ilgili takip ettikleri eğitim proğramına Mardin İl Sağlık Müdürü Dr.Mehmet Derviş,Halk Sağlığı Müdürü Uz.Dr.Saffet Yavuz ve İl AFAD Müdürü Davut Esen katıldı.
ARTUKLU HABER AJANSI-MARDİN
