Küçükken baklavaya ve künefeye karşı olan iştah ve sempatimiz sebebiyle pastaneler bizlere hep cazip gelmişti.
Küçükken baklavaya ve künefeye karşı olan iştah ve sempatimiz sebebiyle pastaneler bizlere hep cazip gelmişti. Pastanelerin önünden geçip gözü vitrindeki baklavalara ve tatlılara takılmayan hiç kimse yok gibiydi. Pastanecilerin çıkardığı sıcak baklavaları ve künefeleri yemek ayrı bir damak lezzetiydi.
Kız istemeye gidenler pastaneye uğrayıp baklavalarını, tatlılarını Mardinli pastanelerden alırlardı.
O dönemdeki pastane ustaları baklava kutusuna itina ile yerleştirdiği baklavaları daha sonra ince beyaz ambalaj kağıdına sarar ve kırmızı veya pembe renkli rafya ipi ile sarar daha sonra makas veya bıçak ile bu rafya ipini bir kaç defa çekiştirdikten sonra baklava kutusunun üzeri bir çiçek şeklini andıran bir görüntü oluşmasını sağlardı. Herkes anlardı ki bu baklava kutusu kız isteme veya hediyelik tatlı kutusu olarak ilgili yere gidecekti.
Mardin pastanelerinin tatlılar grubunda çıkardığı diğer güzel pasta çeşidi de kurabiye (ığreybe) idi. Kurabiye yiyenler tadı damaklarında kalırdı.
Pastanenin sıcak baklavası yanında bir bardak sıcak süt ile tadına doyum olmaz damak lezzeti olurdu.
Soğuk kış aylarında sabah erkenden işe gitmek isteyen veya il dışından gelenler ilk uğrak yerleri pastanelerdi. Buraya uğrayıp sıcak poğaça yanında bir süt içerlerdi.
Pastaneler yaz döneminde kendi imalathanelerinde el ürünü yaptıkları soğuk limonatalar da sağlığa şifaydı. Yine imalathanelerde üretilen dondurmalar Maraş dondurmasından daha lezzetliydi.
O zaman ki pastanelerde bereket vardı, ihtiram vardı, lezzet vardı. Samimiyet olduğundan insanlar birbirine daha çok merhametliydi.
Mardin’in ilk pastanecilerinden “Cevdet il-baklavacı” olarak tanınan Cevdet Özden amcanın sakin ve beyefendi kişiliği ile müşteriler nezdinde hayırı sayılır bir ağırlığı vardı. “Loziye” tatlısını cumhuriyet meydanında ki pastanesinde üreten ilk ustadır. Kurabiye “İğreybe” leride çok lezzetli ve meşhur olan Cevdet usta, sini (siniye) içerisinde nikah ve düğünlere bu ığraybeleri gönderirdi. 1933 doğumlu olup 2005 yılında aramızdan ayrılmıştı.
Daha önce dondurma makinası olmadığından dondurmayı el ile yapar ve meslece’den (buzların saklandığı yer) getirdiği buz ile dondurmaları yapardı.
Mardin’de düğünlerde ikram edilen çok katlı yaş pastayı da ilk Mardin’e getiren Cevdet usta olup bu iş için de Karadenizden özel bir yaş pasta ustası getirtmiştir.
Üçyol park Ğaribo’nun yanında Ammo Haşim pastanesi yaz aylarında hazırladığı soğuk limonatayı içenler damak lezzetine varırdı. Geniş bir müşteri çevresi ile herkesin takdirini toplayan değerli hemşerilerimizdendi.
Cumhuriyet meydanında petek pastanesi; ailelerin ve il dışından gelenlerin uğrak yeriydi.
Ammo Ata anfis (kurban babati) pastanesine giden Mardinliler gördükleri itibar ve hüsnüniyetten dolayı büyük bir mutluluk duyardı.
Beşir Ballı (dostlar pastanesi)’nde özellikle çarşı içinde olması alış verişe gidenlerin ilk uğrak yerlerindendi.
Eski hastane yanında bulunan “Gel Gör Pastanesi” nde üç arkadaş, üç dost hayatlarını birbiriyle sıkı sıkıya bağlayan; Mehmet Admış,Fuat Gelmedi ve Şeyhmus İnekçi üçlüsü hafızalarımızda kazınan pastanecilerdendi. Rahmetli Fuat Gelmedi’yi gören Şeyhmus İnekçi ve Mehmet Admış’ı arardı. O kadar bir birliktelikleri vardı.
Nil ve Petek pastaneleri farklı tadlarda yaptıkları “löziye” ile ayrıca Petek pastanesi işletmecisi A.Kadir Babür beyin yaptığı “sütlü nuriye “ tatlısı ile uzun yıllar Mardinli hemşerilerimize hizmet ettiler.
Petek pastanesi işletmecisi A.Kadir bey’in Petek pastanesinde ürettiği “Mardin Kahiyelerini” vitrinde sergilemesi ile dikkatleri çekmişti o dönem.
Rahmetli Kemal Yağmurcukardeş’in pastanesinde ürettiği ve adına “Roma Dondurması” ismini verdiği dondurma hafızalarımızda hep güzel bir anı olarak kaldı.
Mardin’de pastanecilik mesleğini icra eden ustalar;
-Hacı Faris Çakırca,
-Hacı İsa,
-Ammo Haşim İnekçi,
-Cevdet Özden (Cevdet il-baklavacı)
-Ata Erdolu (Beyt Anfis)
-Adil il baklavacı (Beyt Çamika)
-Esat Bubekoğlu
-Ammo Şefik (il Diyarbakırlı)
-Hacı Yalçın Atilla (Beyt Rebbeno)
-Mehmet Ali Elveren (Beyt Velo)
-Selahattin Mungan (Yaşlıoğlu Pastanesi)
-Beşir Üneşi
-Hacı Mehmet Cuci
-Mehmet Admış (Beyt Kervuze/Gelgör Pastanesi eski hastane yanı)
-Fuat Gelmedi (Gelgör Pastanesi)
-Şeyhmus İnekçi (Gelgör Pastanesi)
-Beşir Ballı (Dostlar Pastanesi)
-Mehmet Elalmış (Nil Pastanesi)
-Ahmet Elalmış (Nil Pastanesi)
-A.Kadir Babür (Petek Pastanesi)
-Sait Alınmaz (Arı Pastanesi)
-Kemal Yağmurcu (Nur Pastanesi)
-Mehmet Yağmurcu
-Ammo Reşat
-Fahri il futbolcu
-Hammet Çölle (Emir hamamı üstü)
-Sılah (Emir hamamı üstü)
-M.Ali (İl Akrâ-Mardin’e ilk dondurma makinasını getirdi daha önce el ile yapılırdı 1975’ler)
-Bedii usta (Turistik otel karşısı)
-Hacı Halil Çakmak (Beyt Alike/Eski hükümet konağında)
-Sıraç Alkanoğlu
-Kemal Mungan
-Bedir Yücesoy (Beyt Hacıkasımefendi)
-Sabahattin İnekçi
-Nihat Özhasret
-Aziz Ballı (Dostlar Pastanesi)
-İsmail Açılan
-Ali İldoğan ve kardeşleri İldo Pastaneleri
-Ahmet Eren
-Mehmet Sürücü (Hammet il tatlıci)
-Sadri Alınmaz
-Ammo Emin (Cumhuriyet meydanı Sümerbank yanı )
-Ammo Tevfik il Ambar (Cumhuriyet meydanı Sümerbank yanı)
-Remzi Güloz (Beyt Derike)
-Bedrettin Yücesoy (Beyt Hacıkasımefendi )
-Cemal Mungan
-Çetin Alakuşu (Beyt Şébe)
-A.Kadir Adıbelli (Beb-il Mişkiye Beyrut Pastanesi)
-A.Kadir Çelik (Beb-il Mişkiye Beyrut Pastanesi)
-Cesur Bayoğütalp (Beb-il Mişkiye Beyrut Pastanesi)
-Mahsun Kırmızı
-Mithat Sekizkardeş (Beytil Kâse 1950/60’lar)
-Şefik Sekizkardeş (Beytil Kâse 1950/60’lar)
-Kemal Sekizkardeş (Beytil Kâse 1950/60’lar)
-Murat Babür (Petek Pastanesi)
-Ahmet Daye (Nur Pastanesi)
Bazı Pastane İsimleri;
-Nil Pastanesi,
-Nur Pastanesi,
-Petek Pastanesi,
-Gel Gör Pastanesi,
-İldoğanlar Pastanesi,
-Dostlar Pastanesi,
-Beyrut Pastanesi,
-Tatlıdede Pastanesi,
-Gül Pastanesi,
-Arı Pastanesi
Pastanecilik sektöründe hizmet veren ve vefat eden Mardinli hemşerilerimize Allah’tan rahmet, hayatta olanlara ve halen bu mesleği icra eden kardeşlerimize, amcalarımıza, büyüklerimize de sağlık, sıhhat,
afiyet diliyoruz.
Bu yazının hazırlanmasında bize desteği olan: Sabahattin İNEKÇİ
Celal ADMIŞ, İsmail AÇILAN kardeşlerimize ve Aydan DEMİRKESEN ablamıza teşekkür ediyorum.
01/09/2020
Av. Mehmet Beşir Ayanoğlu
Not; Eklemeyi unuttuğumuz pastaneci veya pastane sahibi, usta veya kalfası, çalışanı hemşerilerimiz varsa isim, soy isimleri lakaplarıyla birlikte yorumlar kısmına eklenmesini, ayrıca pastanecilik ile ilgili aktarılacak anektod, fotoğraf veya öykü varsa da bunun da yorumlar kısmına yazılmasını rica ederim.
