Din İşleri Yüksek Kurulu vatandaşlardan gelen bir soru üzerine kurban kesimi için vekalet verilen market veya kasapların daha önce satın aldıkları hayvanları, hissedarlarını belirlemeden kesmelerinin caiz olmadığını açıkladı.
Din İşleri Yüksek Kurulu vatandaşlardan gelen bir soru üzerine kurban kesimi için vekalet verilen market veya kasapların daha önce satın aldıkları hayvanları, hissedarlarını belirlemeden kesmelerinin caiz olmadığını açıkladı.
Fetvada, hisseleri belirlendikten sonra kesilen kurbanlık etlerinin ortakların rızaları doğrultusunda karıştırılıp kemikli veya kemiksiz olarak hisselere ayrılmasında bir sakınca olmadığı vurgulandı.
Koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanlardan her birinin yalnız bir kişi adına, deve veya sığır gibi büyükbaş hayvanların bir kişiden yedi kişiye kadar ortak olarak kurban edilebileceği hatırlatılan fetvada, "Hissenin tek sayı veya çift sayı olması arasında bir fark yoktur. Ancak bu ortakların hepsi Müslüman olup, her birinin, Allah rızası için kesilen kurbanlık hayvanın en az yedide birine sahip olması gerekir.
Koyun veya keçinin, iki kişi adına kurban olarak kesilmesi caiz değildir" uyarısı yapıldı. Kurban için vekil tayin edilen kişi veya kurumların aldığı vekaletin gereğini yerine getirmesi gerektiği belirtildi.
A101, Carrefour ve Migros’un kurban kolilerinin ibadet yerine geçip geçmediğini Diyanet İşleri Başkanlığına Fetva hattına sorduk. Müslümanların, aralarından bazılarının içki satışı yaptığı bu marketlerin kurban organizasyonlarına katılarak Kuran’da açıkça emredilen kurban ibadetinin yerine getirilip getirilemeyeceğini Din İşleri Yüksek Kurulu Başkan Vekili Doç Dr. Cenksu Üçer’e soruldu.
Aşağıda belirtilen 4 maddenin her biri kendi başına marketlerden alınan kurban kolilerinin ibadet yerine geçmediğini gösterdiği belirtildi.
Kurban Kolilerinin İbadet Yerine Geçmeyeceğini Gösteren 4 Madde:
1. Ortakların Hepsinin Müslüman Olma ve Allah Rızası için Kurban Kesme Niyetinde Olma Şartı
Diyanet: “Büyükbaş hayvanlar bir kişiden yedi kişiye kadar ortak olarak kurban edilebilir. Bu ortakların hepsi Müslüman olup, her birinin, Allah rızası için kesilen kurbanlık hayvanın en az yedide birine sahip olması gerekir.”
Marketlerin düzenlediği kurban organizasyonlarında kimlerle ortaklık yaptığınızı bilmiyorsunuz. Marketlerin müşteri hizmetlerindeki temsilciler de sizin hangi hayvana kimlerle ortak olduğunuzu söyleyemiyorlar. Çünkü sistem bir hayvana 7 ortaklık üzerinden değil garanti edilen et üzerinden paylaşım yapılarak işliyor. Marketler bu işi “Ucuz et ve ödeme kolaylığı” sloganı ile öne çıkardığı için bu amaçla et almak isteyen birisi de sizin hayvanınıza ortak olabilir. Bu kişiler gayrimüslim de olabilirler. Çünkü kurban alım işlemi herkese açık. Ortakların hepsinin müslüman olması ve niyetlerinin ibadet olma şartı yerine getirilmediği için A101, Carrefour ve Migros gibi marketlerden kurban kesmek ibadet yerine geçmez.
2. Hisselerin Yedide Birden Az Olmama Şartı
Diyanet: “Her bir büyükbaş hayvana ortak olan kişilerin adına kesilen kurbanların hisseleri, yedide birden daha az olarak belirlenmemelidir.”
Marketlerin kurban kolilerinde kg garantisi veriyorlar. Yani ortak olduğunuz hayvan diğerlerine göre daha ağır veya daha hafif olsa da farketmez. Sizin alacağınız et miktarı belli. Hayvanın ağır olması durumunda, garanti edilen et miktarından sonra ortada kalan et, garanti edilen ağırlığın altında olan başka hayvan sahiplerinin kolilerine dağıtılıyor. Yani siz hayvanın yedide bir hissesinden daha az et almış oluyorsunuz. Sizin adınıza kesildiği iddia edilen hayvan ortalamanın üzerinde bir et verdiği için 7’ye değil 8’e bölünüyor ve bu sebeple siz yedide bir hisseden daha az et alıyorsunuz. Bu ise ibadetinizin geçersiz olmasına neden oluyor.
Ortak olduğu hayvanın hissesi, garanti edilen ağırlığın altında olan kurban kolilerinde ise en az iki farklı hayvana ait et bulunuyor. Çünkü eksik olan ağırlık, eti fazla çıkan hayvanların parçalarından tamamlanıyor. Böylece eti başka hayvandan, ciğeri başka hayvandan, sakatatı başka hayvandan oluşan koliler meydana gelmektedir. Kurban kolisinde en az 2 çeşit hayvanın eti ile karşılaşan binlerce kişinin şikayetini internetteki şikayet sitelerinden görebilirsiniz. Ayrıca paketlemelerdeki yanlışlıklardan dolayı kolisinden sadece sakatat, sadece et veya sadece ciğer çıkan bir çok kişi olmuştur.
3. Hayvanların Hisseleri Belirlenmeden Kesilmemesi Şartı
Diyanet: “Vekâletle kurban kesen kuruluşların daha önce satın aldıkları hayvanları, hissedarlarını belirlemeden topluca kesmeleri caiz değildir.”
Marketlerden aldığınız kurban kolilerinin içindeki etlerin hangi hayvana ait olduğunu bilmiyorsunuz. Kurban kesim yerine gidip hayvanınızın kesilmesini izleyemiyorsunuz. Kurbanınızın hangi kesim hanede saat kaçta kesildiği bilinmiyor. Böyle bir durumun olması başlı başına ibadetinizi zedeleyen bir durumdur. Marketlerde kurbanlar topluca kesilip daha sonra satılan koli miktarına göre paketleme işlemi yapılmaktadır. Yani “Bu kurbanı işte şu 7 kişi için kestik” diyebilecekleri bir sistem yoktur. Hayvanlar topluca kesilir, etler çeşitlerine göre ayrılır ve satılan koli miktarınca paketleme işlemi yapılır. Bu açıklamayı kurban kolisi satan her marketin afişinde görebilirsiniz. Bir hayvan kesilmeden önce kimin adına kesildiği açıklanmadığı için ve sizin hayvanınızın hangisi olduğu belli olmadığı için kurbanınız ibadet yerine geçmez.
4. Hayvanın Tüm Etleri Hayvan Sahibine Ulaştırılmalı
Diyanet: “İlgili kuruluşlar, vekâletlerini aldıkları kişiler adına kesecekleri hayvanların tüm etlerini hissedarlara ulaştırmalı, bunların bir kısmını et reyonlarında satmamaları veya belirlenen kg. üzerindeki et miktarlarını bir araya getirerek yeni bir hisse oluşturmamalıdırlar.”
Diyanet açıkça fazla etleri sahiplerine vermelerini söylemesine rağmen marketler standart bir ağırlık belirleyip kurban satışı yapmaktadırlar. Fazla gelen etlerle yeni bir kurban kolisi yapılmakta ve bu koli sanki bir hayvana aitmiş gibi bir hisse olarak satılmaktadır. Bu yöntem ile 1 büyükbaş hayvan 8-9 hisseye sahip olmaktadır. Bu ise kurban ibadetinizin geçersiz olmasına neden olur. Dikkat ettiyseniz bu durum marketlerin afişlerinde de açıkça yazmaktadır. Oysaki bir kurban en fazla 7’ye bölünebilir.
Artan Etler Market Reyonlarında Satılıyor
Kurban kesimini, bu işi doğru yapan yerlerden yaptığınızda şöyle bir durumla karşılaşırsınız: “Her bir kurbana 7 ortak belirlenip ismi yazılır. 7 kişi tamamlanınca kurban kesilir.” Market sisteminde ise bu 7 kişinin tamamlanma şartı yoktur. Çünkü zaten 7 kişiye karşılık bir kurban kesme sistemi yoktur. Diyelim ki market sisteminde en son 5 koli siparişi kaldı. 2 hisse bulunamadı. Bu 5 kişiye de kolisi hazırlanıp etleri gönderilir. Ama gerçek bir kurban kesim noktasında bu 5 kişi ya kendi aralarında kesmeye razı olur yada kesim işinden vazgeçer. Ama marketlerde böyle bir sistem olmadığı için kalan 2 hisse satılmak üzere et reyonlarına gönderilir. Yani sizin ortaklığınız marketle olur. Bu ibadeti yerine getirmek için ortakların müslüman olması gereklidir. Bir kurum veya kuruluş ile ortaklık yapılmaz.
Marketlerin Paylaştığı Fetvalar Kurbanın Genel Kuralları Hakkında
Söz konusu marketler internet sitelerinde paylaştıkları “fetva” ile milyonlarca müslümanı yanıltmış ve ibadetlerinin geçersiz olmasına neden olmuştur. Çünkü Migros, A101 ve Carrefour’un internet sitesinde yayınladıkları fetvada kurban ibadetinin genel koşullarından yani, vekalet yoluyla kurban kesilebileceğinden, ödemenin kredi kartı ve taksitle yapılabileceğinden, kurbanın 7 ortağa kadar olabileceğinden ve kurbanın, bayramın 4. gününe kadar kesilebileceğinden bahsedilmektedir. Söz konusu fetvada kesinlikle “bu marketlerden kurban alabilirsiniz” gibi bir not bulunmamaktadır.
