`ŞAHMARAN` MARDİN SERGİSİ ÇAĞDAŞ SANATİ İZLEYİCİ İLE BULUŞTURACAK

Evrensel kadim yaşam öğretisi, Mezopotamya’nın kaybolmaya yüz tutmuş binlerce yıllık sözsel kültür hazinesi Şahmeran ilk kez kamusal bir sanat sergisiyle Mardin'de vücut buluyor. 20 Nisan-20 Temmuz 2020 tarihlerinde gerçekleşecek Şahmeran Mardin sergisi, çağdaş sanatı izleyici ile buluşturuyor.

 

Kadim Mardin, Tarihi Sokaklarında Karşılaşmalar Yaratmaya Hazırlanıyor

 

Art Publik / Keçi Events tarafından düzenlenen ‘Şahmeran Mardin’ kamusal sanat sergisi günümüz çağdaş sanatçılarını Mardin’le buluşturuyor. 20 Nisan – 20 Temmuz tarihleri arasında düzenlenecek sergi, ‘Şahmeran’ ana başlığıyla, serginin mimarı Zeynep Helvacı direktörlüğünde gerçekleşiyor.

İlk kez bu boyutuyla ele alınarak Mardin'de gündeme gelecek olan, şifa, bilgelik, özveri, sevgi ve vefa sembolü iyicil varlık Şahmeran ve Mezopotamya’nın kaybolmaya yüz tutmuş binlerce yıllık sözsel kültür hazinesi Şahmeran Efsanesi ilk kez bir kamusal sanat sergisine konu oluyor.

Sanatı, kadını, hazineyi odağına alan sergi toplumsal ve sosyal fayda üzerine yoğunlaşıyor. Türkiye’den seçkin ressam ve heykeltıraşların eserleri ile kadim Mardin’in tarihi sokaklarında karşılaşmalar yaratacak sergiye Mardin Büyükşehir Belediyesiev sahipliği yapıyor.

Heykeltıraş Ayla Turan’ın gelenekseli çağdaş yorumuyla sentezlediği yaklaşık 2 metrelik Şahmeran heykelleri, serginin amiral gemisi niteliğinde. Sergide sanatçılar tarafından yorumlanacak Şahmeranların yanı sıra farklı disiplinlerden video art, digital art, mural, kısa film, enstalasyon çalışmaları ile toplam 47 eser yer alıyor. 'Mardin tuvali'ni renklendirecek eserler sokaklara yayılarak 30’dan fazla noktaya izleyiciyi çekerek Mardin’i keşfetmeye ve bunu deneyimlemeye olanak veriyor. Sergi 20 Temmuz’a kadar ziyaret edilebilecek.

Sergi sonunda düzenlenecek VIP müzayedeyle heykellerin satışından elde edilecek gelir Dara Antik Kenti'nin arkeolojik kazılarına fon sağlayacak. Sergi süresince düzenlenecek turlar, konserler, dinletiler, atölyeler, paneller, fotoğraf rotaları ile Şahmeran Mardin bir festival havasında gerçekleşecek.

 

Bu Sergi Mardin’e Çok Yakışıyor

 

Proje Direktörü Zeynep Helvacı “Mardin’i sergi alanı olarak kurgulamak çok etkileyici. Sanatın sokağa taşınmasına imkan sunan sergi, aynı zamanda Mardin’e de çok yakışıyor. Muhteşem Mezopotamya manzarası ile doğası, insanı, yemekleri, kültürü, sanatı, mimarisi, 7 dilin, 7 dinin ve kültürün bir arada kardeşçe yaşadığı dostluk diyarı Mardin, bir Şahmeran Kent. İçimizde sanatıyla yaşayan usta, genç sanatçılarımızın yer aldığı sergide eser adeti Mardin’in plakasından yola çıkılarak 47 olarak belirlendi. Mardinlilerin hem 47, hem de ‘dünyayı Mardinleştirme’ felsefesine katkı sağlamayı amaçlıyoruz”. diyor.

 

Ait Olduğu Yerde

 

“Bu serginin Mardin’de açılması da ayrıca anlam taşıyor. Anadolu halk kültüründe önemli bir simge, Mardin’in kültürel derinliklerinde yer alan önemli bir sembol ve Mezopotamya kültürlerinin ortak motifi Şahmeran ait olduğu yerde. Kadim öğreti, kadim şehir, kadim topraklar. Mardin Şahmeranın yaşatıldığı ve yaşatılacağı yer. Özellikle içinde bulunduğumuz yüzyılda insanlığın iyiliğe, merhamete, bilgeliğe, şifaya ihtiyacı olduğu dönemde Şahmeran Mardin Sergisinin insanlığa mucize etkisi yapmasını arzuluyoruz”ifadelerini kullandı.

 

Kamusal Sanat Kamusal İyiliktir

 

Proje Direktörü Zeynep Helvacı kamusal sanat konusunda deneyimli bir isim. 2007 yılında, 12 hafta boyunca İstanbul sokaklarını birbirinden farklı inek heykelleriyle renklendirerek dünyanın en büyük kentsel sanat ve sosyal sorumluluk etkinliği Cow Parade'in İstanbul sergisini düzenleyen Helvacı, Şahmeran Mardin ile ilklerle dolu, sıra dışı bir kamusal sanat örneğini hayata geçireceklerini söylüyor. Helvacı, "Art Publik olarak yaptığımız iş, insana dokunarak görsel sanatın müze, galeri gibi kapalı ortamlar yerine günlük hayatın içinde herkesin ulaşabileceği mekanlarda izleyiciyi katılımcıya dönüştürerek deneyimlemesine olanak vermek. Mardin'de kamusal sanatla bunu yapmayı hedefledik. Biliyoruz ki kamusal sanat sergileri insanların estetik gereksinimlerini karşılar; motive eder, ilham verir, yaratıcı yetenekleri artırır ve yeniliği teşvik eder. Dahası hayal gücünü harekete geçirir, algıların açılmasını sağlar, bilişsel yetenekleri geliştirir, empatiyi derinleştirir. Kamusal sanat kamusal iyiliktir" diyor.

 

Zeynep Helvacı bizler bağımsız kültür-sanat girişimi olarak, tüm kalbimizle değerlerimize sahip çıkmaya, sanatsal zenginliğimizi toplumla paylaşmaya odaklandık ve ‘Kamusal sanat kamusal iyiliktir’ diye yola çıktık. Belirtmek isterim ki sanat üretimi, hayli zahmetli olmasının yanında maddi açıdan da külfete sahiptir. Kamusal sanat organizasyonları yerel idare, kamu kurumları ve özel sektörün desteği ile gerçekleşebilmektedir. Bundan dolayı belediyelerden, yerel idareler ve iş dünyasından, sanatseverler ve koleksiyonerlerden kamusal sanat organizasyonlarının var olması adına katkı beklediklerini belirtiyor.

 

S?ahmeran Masalı

 

Odunculukla gec?imini sag?layan Ca?msab bir gu?n ormanda ic?i bal dolu bir kuyu bulur. Ca?msab’ı gizlice izleyen arkadaşları o kuyuda iken kuyuyu üstüne kapatırlar. Yolunu bulmayan çalışan Ca?msab, kuyunun ic?inde cennet gibi bir mekanda bir tahtta oturan u?st tarafı insan alt tarafı yılan s?eklinde olan ve insan gibi konus?an güzeller güzeli S?ahmeran ile kars?ılas?ır.

 

Şahmeran onu görünce korkar; çünkü insanlardan gizleniyordur ve Ca?msab'ın onu ele vereceğini bilir. Ca?msab, Şahmerandan çıkış yolunu göstermesini ister. S?ahmeran, o?lu?mu?nu?n bir insan elinden olacag?ını, eg?er kendisini bırakırsa yerinin insanog?lu tarafından hemen bulunabileceg?ini so?yleyerek Ca?msab’ın gitmesine izin vermek istemez. Ve ona daha önce ihanet eden Belkıya adlı bir insanoğlunun öyküsünü anlatır. Şahmeran’ın aşık olduğu Belkıya, Şahmeran'a yerini kimseye söylemeyeceğine söz verdikten sonra Şahmeran'ın izniyle gitmiş, ne var ki bir süre sonra Ukap adlı haris bir insanoğlu ile geri dönerek Şahmeran'ı tutsak etmişti. Ukap, dünyayı ele geçirmek için ‘‘Süleyman'ın mührü’’nü arayan bir adamdı. Gözünde başka hiçbir şey yoktu.

 

Ca?msab da ona böyle bir şey yapmayacağına dair sözler veriyor, yurduna dönmesine izin vermesini diliyordu. Sonunda ısrarlara dayanamayan S?ahmeran, yerini kimseye so?ylememesi s?artıyla Ca?msab’ı evine go?nderir. Bu sırada o?nemli bir hastalıg?a yakalanan hu?ku?mdarın iyiles?ebilmesi ic?in hekimler tarafından S?ahmeranın etinin kaynatılıp suyunun içilmesi o?nerilir. Bunun u?zerine, S?ahmeran’ın yerini bulana bu?yu?k vaatlerde bulunulur ancak bulan kimse ortaya c?ıkmaz. Vezir, S?ahmeran’ı go?ren kis?inin karnının karardığı, yılan derisi gibi pul pul oldug?unu hu?ku?mdara so?yleyince, hu?ku?mdar herkesin hamama gelerek yıkanması emrini verir. Ca?msab, S?ahmeran’a so?z verdig?i ic?in hamama gitmek istemese de zorla go?tu?ru?lu?r. Ca?msab’ın karnının karardığı yılan derisi gibi oldug?u go?ru?lu?nce hu?ku?mdarın adamları kendisinden zorla S?ahmeran’ın yerini o?g?renirler. Şahmeran kaderini bildig?i ic?in hu?ku?mdarın adamlarına kars?ı koymaz ve Ca?msab’a o?lu?mu?nden sonra etini kaynatarak ilk suyu vezirin, ikincisini hu?ku?mdarın, u?c?u?ncu?su?nu? de kendisinin ic?mesini tembihler. Vezir ölür, hu?ku?mdar iyileşir, Ca?msab aklı ve zeka?sı daha da gu?c?lenip bilge kis?ilig?e bu?ru?nu?r yollara düşer. Sonunda tu?m bitkilerin dilinden anlamaya bas?lamıs? ve hekimlig?in sembolu? olarak tanınan Lokman Hekim olmus?tur.

 

Sembolik Anlamlar

 

S?ahmeran u?c? sembolik o?zellik tas?ımaktadır. Bunlardan birincisi iyicil, ikinci o?zellig?i ise s?ifalı olus?u, u?c?u?ncu? o?zellig?i ise sırların ve bilgelig?in koruyucusu olmasıdır.

 

Yılan ve kadın, hem ayrı hem de birlikte, insanlıg?ın bas?langıcından beri deg?is?ik mitolojilerde, c?ok fazla is?levler yu?klenilmis? bir sembol olarak varlıg?ını hep su?rdu?regelmis?tir. Genel olarak yılana ilis?kin sembolik yaklas?ımlar; ana tanrıc?a ku?ltu?, u?reme, yeniden dog?us?, verimlilik, bilgelik, karanlık gu?c?ler ve s?eytanla bag?lantı bic?iminde kategorize edilir. Simgesel anlamı zenginles?erek c?es?itlenmis? olan yılan kadın ku?ltu?, hem dog?u, hem de batı ku?ltu?rlerinde oldukc?a genis? bir yere sahiptir

 

Yas?am gu?cu?nu? kendinde bulunduran kadın ve yılan bedeni arasındaki c?ekici cazibe, insanlık tarihinin ilk do?nemlerinden beri dikkat c?ekmis?tir. Du?nyanın farklı ku?ltu?rlerinde yılanın eril simge olarak c?izim ve anlatımları so?z konusu iken, S?ahmeran, eril adına karşın dis?i veya c?ift cinsiyetli bir figu?rdu?r. Kimi varyantlarda u?st tarafı erkek, alt tarafı kadın olarak anlatılır. Ancak resimlerde genellikle kadın olarak betimlenir. Bu durum, yılanın, eril ve dis?il o?zellikleri es?zamanlı olarak kendinde bulundurmasının bir yansıması olmasının yanı sıra, aslında erkek bir figu?r olan yılanın dis?iles?tirildig?inin de anlatımıdır.

 

Hika?yenin Tu?rkc?e varyantlarında go?ru?len bas?ka bir farklılık da S?ahmeran’ın karşısına c?ıkan iki erkek kahramanla ilis?kisinin odag?ında as?k, sadakat ve ihanetin yer almasıdır. S?ahmeran, yerinin insanlar tarafından bilinerek, kendisinin yok edileceg?i tehlikesine kars?ın, sevdig?i ve gu?vendig?i Belkıya ve Ca?msab’ın u?lkelerine geri do?nmesine izin verir. İkinci kez insanoğlu tarafından ihanete ug?radıg?ını go?rdu?g?u?nde, parc?alara ayrılarak hu?ku?mdarın hastalıg?ına s?ifa olmaya kars?ı c?ıkmaz, aksine Ca?msab’a, etinin hangi as?amasındaki suyu ic?mesi gerektig?ini so?yler. I?nsanog?lunun ihtirasına kars?ı durus?unu ise, gu?cu? ele gec?irerek ko?tu? emelleri ic?in kullanacag?ını du?s?u?ndu?g?u? vezirin, kuyrug?unun suyunu ic?erek o?lmesine neden olur. S?ahmeran bu davranıs?ı ile, temelde insanların iyilig?inden yana oldug?unu ortaya koyar. Ca?msab’ın halk hamamına go?tu?ru?ldu?g?u?nde kararan karın bo?lgesi, gu?mu?s?su? pullarla kaplanmıs? olarak anlatılır. Bo?ylelikle sırdas?ı S?ahmeran’la ilis?kisi oldukc?a sembolik bir yolla ifade edilmis? olur.

 

S?ahmeran efsanelerinin en dikkat c?eken yanı, yılanların insansız bir du?nyada barıs? ic?inde yas?arken bir insanın onları go?rmesi ve ihanet etmesiyle o?nderleri olan S?ahmeran’ı kaybetmeleridir. Yılanların s?ahı S?ahmeran o denli ileri go?ru?s?lu?, akıllı ve iyi yu?reklidir ki ihanete ug?rayacag?ını ve canından olacag?ını bile bile insanog?luna gu?venir. I?nsanog?lunun ihaneti ile yakalanan S?ahmeran o?lu?me go?tu?ru?lu?rken dahi sag?duyusunu yitirmez; kesinlikle hic?bir yılanın o?lu?mu?nden haberdar olmamasını ister, yoksa du?nyanın tu?m yılanlarının insanlardan o?c? alacaklarını bilir. Bir halk inanıs?ına go?re; S?ahmeran yılanlara hamama yıkanmaya ve oradan da bir du?g?u?ne gideceg?ini so?yleyerek sarayından ayrılmıs?tır. Yılanlar o gu?nden bu yana ha?la? S?ahmeran’ın do?nu?s?u?nu? beklemekte, duydukları davul sesi ile du?g?u?nu?n devam ettig?ini sanmaktadırlar.Davulların c?alınması mutlulug?un is?aretidir ve bu mutluluk devam ettikc?e insanlar felaketle kars?ılas?mayacaklardır. Bu anlamda S?ahmeran, insanları ko?tu?lu?klerden korumaya devam etmektedir.

 

Yılanın derisini deg?is?tirme yeteneg?i ile kadının dog?urma yetisi ve ikisinin sular u?zerindeki kontrol gu?cu?nden dolayı; kadın da emzirme do?neminde bedeninden su?t akıttıg?ı ve adet do?nemlerinde kan akıttıg?ı ic?in, bu analoji kurulmus?tur. I?kisi de hayat kaynag?ı gu?c?leri kontrol etmektedirler. Bundan dolayı mitolojilerde Ana Tanrıc?a kavramı gu?c?lu? bir bic?imde yas?amıs?tır. S?ahmeran’ın o?ldu?ru?lmesinin amacı, o?lu?mcu?l bir hastalıg?a s?ifa olus?u nedenine bag?lanarak anlatılır. O?lu?mu?yle birlikte temsil ettig?i o?lu?msu?zlu?k gu?cu?, tu?m bitkilerin bilgisi insanların eline gec?er. Kimi varyantlarda, s?ahlarının o?ldu?ru?ldu?g?u?nden haberi olmayan yılanların bir gu?n, yeru?stu?ne c?ıkarak insanlara saldıracakları, kentleri harap edecekleri ki o gu?nu?n kıyamet gu?nu? olacag?ına inanılır s?eklindeki anlatımlar, insanog?lunun yaptıg?ı ihanet ve haksızlıkla yu?zles?me korkusunun oldukc?a sembolik bir yansıması olarak okunabilir.

 

Yeryu?zu?ndekiler, yeraltındakilerin gu?cu?nu?n tu?mu?nu? ele gec?irme tamahka?rlıg?ındadırlar. Kendi u?lkesinde mutlu ve zengin bir yas?amı olan ‘bas?ka’ bir gu?cu? temsil eder. Şahmeran, yeryu?zu?ndekiler, daha dog?rusu eril gu?c? ic?in bir tehlike olarak alımlanmaktadır. Ancak hu?ku?mdarın hastalıg?ına s?ifa olus?u, bu tehlikenin bertaraf edilmesinin bahanesini olus?turur. S?ahmeran, o?ldu?ru?lmeye adeta hic? ses c?ıkarmayarak bu gu?cu?, sessizce ‘teslim’ eder. Bu da dis?il gu?cu?n, yok olma pahasına eril iktidara teslim olus?unun sembolik bir anlatımı olur.

 

ARTUKLU HABER AJANSI