Van’da, 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen ve 604 kişinin hayatını kaybettiği depremin üzerinden üç yıl geçti. Yıkım kararı verilen 41 bin konuttan 26 bini yıkılabildi, 15 bin konut ise ‘ödenek çıkmadığı için’ hâlâ yıkılamadı. Afet ve Acil Durum İl Müdürü Cafer Giyik, mali yetersizlik sebebiyle yıkımın durduğunu söyledi. Giyik, güçlendirilmesi gereken 18 bin konuttan da sadece 3 bininin güçlendirildiğini ifade etti.
604 kişinin hayatını kaybettiği Van’daki depremin üzerinden tam üç yıl geçti. 7,2 büyüklüğündeki deprem sonrası toplam 8 bin 500 binadaki 41 bin konut hakkında yıkım kararı verildi. Van Afet ve Acil Durum (AFAD) Müdürlüğü, şehir merkezinde acil yıkılması gereken kamu binaları, hastaneleri, büyük siteleri yıkıp enkazlarını kaldırdı. Ancak yıkılması gereken çok sayıda bina var. Ödenek sıkıntısı ve çeşitli anlaşmazlıklar sebebiyle bir yıldan bu yana hasarlı konutların yıkımı durdu. 15 bin konutun yıkılmayı beklediğini söyleyen Van Afet ve Acil Durum İl Müdürü Cafer Giyik, şu bilgileri veriyor: “2014 yılı içerisinde yıkım konusunda mesafe kat edemedik. Bu hem bina sahiplerinin binalarını dava konusu yapmış olmaları, hem birtakım mali yetersizlikler, hem site sakinlerinin kendi aralarında anlaşamamaları gibi sebeplerden kaynaklı sıkıntılar oldu.”
Depremden sonra 18 bin konut hakkında da güçlendirilmesi yönünde karar alındı. Giyik, bu konutlardan şu ana kadar sadece 3 bininin güçlendirildiğine de dikkat çekiyor. Giyik, bunun sebebini de şöyle açıklıyor: “15 bininin güçlendirilmemesinin en büyük sebebi bunların büyük bir çoğunluğunun ruhsatsız olması. Bunların güçlendirme süreleri 25 Ekim 2014’te doluyor. Bu tarihe kadar güçlendirilmeyen binalar ağır hasarlı konumuna düşüyor. Bu binaların güçlendirilmesi için ek bir süre verilmezse bunları yıkacağız.”
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Van İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Şemsettin Bakır ise devletin bir an önce söz konusu binaları yıkması gerektiğini belirtiyor. Bakır, “Vanlılar depremlerle büyük travmalar yaşadılar. Şu an yıkılmayı bekleyen binaları gördükçe bu travmaları tekrarlanıyor. Kaybettikleri yakınlarını, mal ve eşyalarını hatırlayıp o günlere tekrar dönüyorlar. O binalar aynı zamanda şehrin görüntüsünü de kirletiyor. Devletin bir an önce yıkması gerekiyor.” çağrısında bulunuyor. Psikiyatri Uzmanı Cem Taylan Erden de yıkılması gereken binaların depremzedelerin yarasını kanattığını dile getiriyor.
Van Ticaret ve Sanayi Odası (VAN TSO) Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Takva da şu değerlendirmede bulunuyor: “Bu yıl açıklanan finans verileri özellikle ticari kredilendirmede Van Türkiye birincisi oldu. Bu rakam bize başlı başına Van’ın deprem sonrası yaşadığı ekonomik krizi göstermeye yeterli. Dolayısıyla depremde oluşan ekonomik krizi aşmak için şunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Kentimizin ekonomi aktörleri borçlanmak suretiyle yaralarını sarma çabasına yöneldiler.”
DAVALAR DEVAM EDİYOR
Depremlerin ardından hayatını kaybedenlerin yakınları tarafından açılan ceza ve tazminat davaları, olayda ihmali olduğu ileri sürülen kamu görevlileri hakkında yapılan şikâyetler ve hasar tespit çalışmalarına yapılan itirazlarla ilgili hukuki süreçler de devam ediyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Van Valiliği, Van Belediyesi, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile bina sahipleri hakkında Van ve Erciş cumhuriyet başsavcılıklarına çok sayıda suç duyurusunda bulunulmuştu. Binaların yıkılmasında ihmalleri bulunan kişi ve kurumlar hakkında yürütülen soruşturmaların ardından açılan davalardan ‘Bayram Oteli davası’ sonuçlandı. Erciş ilçesinde yıkılan ve 36 kişinin hayatına mal olan Sevgi Apartmanı’nın sahibi Salih Ölmez ile Van’ın Kazım Karabekir Caddesi’nde yıkılan ve 20 kişiye mezar olan Safa Apartmanı’nın sahibi Nezir Baş’la ilgili davalar ise devam ediyor.
Van’da depremden sonra kurulan 175 bin kişinin kaldığı konteyner kentlerin büyük kısmı kaldırıldı. 55 aile ise halen konteynerde yaşıyor. Maddi imkanları kısıtlı olduğu için 3 yıldır konteyner kentte kalmaya devam ettiklerini belirten Özgül Toprak isimli kadın, ilkel şartlar altında yaşamaktan şikayetçi.
